Ngày 9 Tháng 5
Thánh Giuse HIỂN
Linh mục ḍng Đaminh
(1769 - 1840)


Người Tông Đồ Kính Thánh Giá

Ấn tượng đẹp nhất trong thời tử đạo của Thánh Giuse Hiển là h́nh ảnh cụ già 71 tuổi sau bao cực h́nh tra tấn ban ngày, mỗi tối nằm dài trong nhà lao nắn nót vẽ trên vải từng mẫu ảnh thánh giá mỹ thuật, với những nét hoa văn tinh tế. Khi giáo hữu đến thăm, cha phát cho họ mỗi người một mẫu, khuyên họ cung kính suy gẫm và xin ơn bền đổ. Các người được ơn lạ khi mang trên ḿnh ảnh thánh giá đó. Thế là dù ở trong tù cha đă phát động được một phong trào suy tôn thánh giá ở Nam Định. Về sau, v́ số người đến xin ảnh nhiều quá, cha phải nhờ một anh bạn tù khắc mẫu thánh giá đó vào gỗ, rồi dùng mực in ra nhiều bản, mới cung ứng đủ với nhu cầu.

Giuse Hiển sinh năm 1769 tại làng Quần Anh Hạ, tỉnh Nam Định. Từ thuở bé, gia đ́nh đă gởi gấm cậu đến sống với Đức cha Delgado Y ḍng Đaminh. Sau khi học xong thần học ở Manila, thầy Hiển được thụ phong linh mục. Ngày 12.10.1812, cha được lănh áo ḍng Đaminh và năm sau th́ khấn ḍng. Trở về Việt Nam, cha giúp nhiều giáo xứ, lâu nhất là xứ Cao Mộc. Mọi người công nhận cha sống thánh thiện, miệt mài với kinh nguyện và có tài hoán cải ḷng người. Ai nghe cha khuyên nhủ đều thấy ḷng ḿnh sốt sắng, muốn canh tân sửa đổi đời sống sao cho xứng danh Kitô hữu.

Khi vua Minh Mạng ra lệnh cấm đạo, cha Hiển là bạn đồng hành với Giám mục Henares Minh trên đường lưu lạc. Năm 1838 khi Đức cha về Xương Điền, ngài xin về quê cũ là Quần Anh, sau lại di chuyển qua Hưng Nghĩa rồi ở họ Trung Thành suốt chín tháng. Tuy khó khăn và luôn luôn phải ẩn trốn, cha vẫn cố t́m cách phục vụ cộng đoàn dân Chúa cách đắc lực, cha thăm viếng từng nhà, ủi an khích lệ từng người và trao ban các bí tích.

Vững Vàng Trong Thử Thách

Tối 20.12.1839, cha Hiển đi xức dầu và giải tội cho ông đội Nhật đang hấp hối, ông đă bỏ xưng tội lâu năm và muốn được dọn ḿnh chết lành. Một người ngoại giáo phát giác đă tố cáo cha với Tổng đốc Trịnh Quang Khanh. Quan liền đem quân đến vây kín làng Trung Thành. Thấy khó trốn thoát, cha cử hành một thánh lễ sốt sắng để chuẩn bị lănh nhận phúc tử đạo. Đến khi trời vừa tảng sáng, quân lính t́m bắt được cha và lôi ra trước đ́nh làng.

V́ chối không chịu đạp lên thánh giá, quan cho đánh cha bốn mươi roi, tiết đông giá rét góp phần làm những vết roi thêm tê buốt. Sau đó quan truyền lấy nước lạnh dội từ trên đầu xuống, các vết thương đang rướm máu nay gặp nước th́ tím bần lại, quả đau đớn và xót xa! Dầu vậy, cha Hiển vẫn không hề than thở rên la một lời, cha chỉ kêu tên cực trọng Đức Giêsu và suy niệm về cuộc thương khó Chúa khi xưa.

Hai ngày sau, vị linh mục được giải về Nam Định và bị giam giữ hơn năm tháng. Là một tu sĩ ḍng Thuyết giáo, cha không quên sứ mạng truyền bá Tin mừng. Ngay ở trong tù, cha vẫn dạy đạo và rửa tội được một vài tân ṭng, khuyến khích các tín hữu kiên trung xưng đạo ngay trước những cực h́nh tra tấn. Đặc biệt cha giúp thầy Tôma Toán đă một lần đạp lên thánh giá, t́m lại được can đảm tuyên xưng niềm tin cho đến ngày lănh triều thiên tử đạo. Những mẫu ảnh thánh giá cha phổ biến, đă gây được một phong trào tôn sùng thánh giá, giúp người nhút nhát thêm nghị lực, giúp tội nhân hoán cải, và nhiều người sắp chết t́m lại được an b́nh.

Rất nhiều lần cha bị đưa ra đối chất trước ṭa. Các quan khi th́ tra tấn dă man, khi th́ dùng lời dụ dỗ ngọt ngào, nhưng trước sau như một, cha dứt khoát không chịu xuất giáo. Cha nói: “Tôi đă già chẳng sống được bao lâu nữa, tôi sẵn sàng chết v́ Đấng đă chết cho tôi.

Đầu tháng 5.1840, sau khi đă nhận được án từ triều đ́nh, quan Tổng đốc Trịnh Quang Khanh truyền đem cha Hiển cùng thầy Toán ra tŕnh diện. Quan bắt hai vị đứng trước thánh giá, rồi cho quản tượng dẫn ra hai thớt voi to lớn đứng ngay sau lưng. Theo lệnh của quản tượng, hai chú voi từ từ tiến tới đẩy hai vị đạp lên thánh giá. Nhưng hai vị đă khéo léo và b́nh tĩnh tránh ra một bên. Cha Hiển nói thẳng với quan: “Xin quan cứ tuân lệnh vua, đừng ép thêm vô ích, chúng tôi sẵn sàng chết để tỏ ḷng yêu mến Chúa”. Trịnh Quang Khanh nghe nói thế tức giận lắm, truyền giam thầy Toán vào ngục, bỏ đói cho chết rũ tù. C̣n cha Hiển, ông cho đem đi xử trảm ngay.

Khải Hoàn Trong Vinh Quang

ùn lính, cha vừa đi vừa cầu nguyện, và cảm tạ Chúa. Khi tới nơi xử, cha quỳ gối thinh lặng, mắt hướng về trời cao. Trong lúc ch́m đắm trong lời nguyện, cha lănh nhận một nhát gươm đem lại ngành lá chiến thắng tử đạo mà cha hằng mong ước. Hôm ấy là ngày 9.5.1840. Thi thể cha Hiển được chôn ngay tại pháp trường. Tám tháng sau, anh Phêrô Dậu (1), người trước cũng bị giam chung với cha v́ đức tin, cải táng và đem chôn tại chủng viện Lục Thủy.

Đức Lêo XIII suy tôn Chân Phước cho cha Giuse Hiển, linh mục ḍng Thuyết giáo, cùng với 63 vị tử đạo tại Việt Nam khác ngày 27.5.1900.

(1): Anh Dậu cũng bị tra tấn nhưng rồi được tha, anh thường lui tới thăm các đấng c̣n bị giam, và lo chôn táng sau khi xử.